این متون به اهمیت درک حضور تاریخی و ارتباط آن با واقعه کربلا و انقلاب اسلامی می‌پردازند. نویسنده بر این باور است که اصحاب امام حسین (ع) با درک اینکه در نقطه‌ی آغاز تاریخ جدیدی قرار گرفته‌اند، حاضر به فداکاری شدند. این درک حضور تاریخی در انقلاب اسلامی و در سلوک شهدا نیز تکرار شده است. متن همچنین به راز پایداری کربلا و انقلاب اسلامی، دشمنی با حقیقت کربلا و نقش کربلا در بازخوانی معنای انسانیت اشاره می‌کند و بر این نکته تأکید دارد که حضور در تاریخ توحیدی انقلاب اسلامی همان حضور در تاریخ کربلا و حضور در زمان انفسی است که انسان را متفکر می‌سازد.
- یکی از مفاهیم کلیدی مطرح شده در این منابع، درک حضور تاریخی است. این مفهوم به درک عالی‌ترین حضور انسان در نزد خود اشاره دارد. انسان خودش را زمانی درست احساس کرده است که خود را ذیل اراده الهی در تاریخی که در آن حاضر است، احساس کند. این درک حضوری درونی و مرتبط با جان انسان‌ها است که هستی انسان را با او در میان می‌گذارد و صرفاً با اطلاع یافتن از وقایع تاریخی به دست نمی‌آید.
- اصحاب امام حسین با درک نهضت امام، متوجه شدند تاریخی در حال آغاز شدن است و خواستند در آن تاریخ حاضر باشند. آن‌ها عالی‌ترین حضوری که می‌توانستند در نزد خود احساس کنند، درک آن تاریخی بود که به کمک امام می‌توانستند در آن حاضر شوند. اصحاب فراتر از واجب و حرام، در کربلا امری والاتر، یعنی حاضر شدن در تاریخی که با امام حسین به ظهور آمد را درک کردند. اصرار یاران حضرت برای ماندن در کنار امام، نشان‌دهنده درک حضور تاریخی آن‌ها در بستر تاریخ اسلام است که ارتباطی بی‌واسطه با جانشان دارد. آن‌ها متوجه بودند می‌توانند با امام حسین در آن حضور تاریخی مشترک شوند.
- کربلا نه تنها یک حادثه گذشته نیست، بلکه آغازی برای تاریخی دیگر است. این واقعه یک حادثه فراتاریخی است که جوابگوی همه روح‌های آماده است و قصه امروز ما را معنا می‌کند. کربلا نمایشگاه روحانیت، معنویت، اخلاق عالی و انسانیت امام حسین و یارانشان است. کربلا ابعاد گسترده‌ای دارد و با رویکرد پدیدارشناسی تاریخی به آن می‌توان در تاریخی حاضر شد که خودمان بیشتر خودمان باشیم. کربلا نشان داد که ایمان و معنویت از همه دنیا قوی‌تر و بزرگ‌تر است.
- انقلاب اسلامی حضوری در تاریخی است برای آغاز دیگری در دل جهان جدید با بشر جدید. این یعنی کربلا از طریق انقلاب اسلامی ادامه پیدا کرده است. در این زمانه، حضوری که با انقلاب اسلامی شروع شده است، معنای اصیل‌ترین بودن ما می‌باشد. با انقلاب اسلامی، دین وسیع و گسترده‌ای به صحنه آمده است که دینداری دیروزین کافی نیست و باید روح دین و دینداری را درک کرد. انقلاب اسلامی راهی است که انسان این تاریخ را به خدا نزدیک می‌کند. با درک این حضور، می‌توان خود را مانند اصحاب امام حسین درک کرد. ملت ایران در بستر پیروی از حضرت روح الله«رضوان‌الله‌تعالی‌علیه» متوجه حضور به هنگام تاریخی خود شدند. انقلاب اسلامی مقدمه ظهور حضرت صاحب الأمر دانسته شده است.
- مشکل بشر جدید این است که معنای خود را گم می‌کند و گرفتار بحران معنا است. با فهم اصحاب کربلا و حضور تاریخی انقلاب اسلامی می‌توان در معنای خود تجدید نظر کرد و از معنای عرفی و وهمی آزاد شد. احساس حقیقی و بهترین حضور در نزد خود، آن است که خود را ذیل اراده الهی در تاریخی که در آن حاضر هستیم احساس کنیم.
- راز دشمنی با حقیقت کربلا و نظام اسلامی، مربوط به تذکر به حقیقتی است که این نظام مطرح می‌کند تا انسان‌ها به انسانیت خود برگردند. این حقیقت امثال متوکل و دشمنان نظام اسلامی را در هم می‌کوبد. این دشمنی امروز نیز ادامه دارد و ریشه در زیر سؤال بردن هویت استکباری دشمن دارد.
- تفکر حقیقی غیر از باسواد بودن است؛ تفکر واقعی فهم خصوصیات تاریخ و جهت حرکت آن است. انسان متفکر، زمان‌شناس است و زمان انفسی (تاریخ قدسی) را می‌شناسد و در آن حاضر است. آگاه‌ترین مردم به زمان کسی است که از اتفاقات آن متعجب نمی‌شود و متوجه اقتضائات زمانه می‌گردد. غفلت از تاریخ موجب سرگردانی و بی‌تاریخی می‌شود.
- حضرت زینب با توجه به فهم تاریخی که در آن قرار داشت، عقیله به معنای بانویی اندیشمند بود و در دل آن همه مصیبت، امیدوارانه و حکیمانه سخن گفت زیرا افق بلندی از تاریخ در مقابلش گشوده بود. سخن او که «مَا رَأَیْتُ إِلاّ جَمِیلاً» نشان از رضایت تامّ از قضای الهی و نگریستن پیروزی در تمام تاریخ آینده داشت.
- حُرّ بن یزید ریاحی نمادی از بصیرت تاریخی و امکان بازگشت و توبه است. او متوجه شد که سیاست و دیانت نباید از هم جدا شوند و در عین اینکه جزو لشکر دشمن بود، دل حیا و ادب داشت و همین او را به سوی توبه هدایت کرد. حُرّ با انتخاب راه امام حسین، خود را میان بهشت و دوزخ مخیّر دید و به سوی بهشت (حضور در تاریخی که با امام آغاز شده) شتافت. انتخاب او نه تنها انتخاب یک انسان، بلکه مقایسه‌ای است که انسانیت بین دو جبهه (جبهه امام و جبهه دشمن) انجام داده است. حُرّ به نمایندگی آزادگان عالم، شرط حریت و آزادگی را متذکر شد و نشان داد که نباید به بهانه قراردادهای اجتماعی یا حاکمیت ظلمانی، حقارت را پذیرفت. تحولی که در حُرّ ایجاد شد، نمونه‌ای از تحول انقلابی است که افکار را از اسارت عادات و تنگناهای تاریخی آزاد می‌کند و مرزهای حقیقت را باز می‌نماید. حُرّیت او در این دنیا به او کمک کرد تا فراتر از مذهب خود، متوجه حقیقت راه امام حسین شود.
- شهدا مانند اصحاب امام حسین و یاران امام خمینی، متوجه حضور تاریخی زمانه خود بودند و با شهادت خود حضور بیشتری در این تاریخ پیدا کردند. آن‌ها آینه حقایق و افق آینده هستند. شهدا پس از شهادت، با مردم حرف می‌زنند و به کسانی که در راه آن‌ها هستند بشارت می‌دهند.
- مقایسه امام حسین با افرادی مانند عبدالله بن عباس و محمد حنفیه نشان می‌دهد که دلسوزی و تحلیل صرفاً بر اساس معادلات دنیایی، با درک هدف تاریخی و رسالت الهی امام متفاوت است. آن‌ها ادامه زندگی امام را می‌خواستند، اما متوجه آغاز تاریخ دیگری که امام در نظر داشتند، نبودند.
- خطر جهل مقدس و زهد ریایی در مقابل فهم انسانیت و روح دین قرار دارد. کسانی که در ظاهر دین متوقف می‌شوند، در فهم انسانیت نابینا می‌گردند و ممکن است ناآگاهانه در مقابل حقیقت قرار گیرند.
- ایمان به غیب به معنای حس حضور خدا در مناسبات و دیدن تجلی اراده الهی در تاریخ است. انسان متفکر کسی است که متوجه حضور خاص اراده الهی در زمانه است. انسان تنها با قرار دادن خود ذیل اراده الهی می‌تواند خود را در تقدیر الهی حاضر کند.
- قرآن و اهل بیت فراتاریخی هستند و برای هر روز ما حرف دارند. برای درک حقیقت انسانی، لازم است انسان‌ها خود را در نسبت با انسان‌های برگزیده و معصوم معنا کنند و با آن‌ها رابطه روحی برقرار نمایند. اولیای الهی راه‌هایی به سوی حقیقت هستند که ما را به خودمان نزدیک می‌کنند.
- با وجود تلاش غرب برای ایجاد یأس فرهنگی و تسخیر روح جوانان، تمدن آینده ظرفیت جای دادن حُرّهای زیادی را دارد و نباید از جوانان ناامید بود.
- ماندن بر تعهد نسبت به انقلاب و پایداری بر عهد الهی، عامل گشوده شدن تاریخی بیرون از تاریخ جاهلیت است. این پایداری در مقابل نزاع‌ها موجب بلوغ انقلاب اسلامی می‌شود.
- نزدیک کردن مردم به امام حسین می‌تواند باعث بازخوانی زندگی و رهایی از فضای بی‌معنایی و پوچی شود.
پادکست بر اساس کتاب معنای درک حضور تاریخی اصحاب امام حسین علیه السلام نوشته استاد طاهرزاده تهیه شده است
